Cabaretier Yora Rienstra over Vrouwejaars
De tijd dat alleen mannen in een pak of met bretels hun blik werpen op het afgelopen jaar is dankzij Vrouwejaars definitief voorbij. Na twee succesvolle edities in uitverkochte theaterzalen én een uitzending op NPO 3 (VPRO) fileert een selectie steengoede vrouwelijke artiesten het afgelopen jaar. Met stand-up, comedy, cabaret, zang, tekst en muziek laten zij hun licht schijnen op de actualiteit, op grote en kleine onderwerpen. Onze redactie sprak met cabaretier Yora Rienstra, die in 2009 zowel de jury- (de Wim Sonneveldprijs) als de publieksprijs won op het Amsterdams Kleinkunst Festival. Drie jaar geleden bedacht ze samen met radiopresentator en schrijver Teddy Tops Vrouwejaars.
“Toen ik de cabaretwereld betrad, merkte ik dat het echt door mannen werd gedomineerd. Ik was een van de weinige vrouwen, dus ik moest best wel een lange weg afleggen naar waar ik nu sta. Bij elk interview werd mij destijds standaard gevraagd: ‘Vrouwen hebben toch geen humor?’ Ik werd als het ware gemeten aan de man en dat vond ik wel ingewikkeld. Ik was in 2009 bijvoorbeeld een van de eerste vrouwen die in twintig jaar tijd de Wim Sonneveldprijs won. Gelukkig volgden er daarna meer.”
Je maakte na het winnen van die prijs vier soloprogramma’s. Maar je deed en doet nog veel meer…
“Jazeker! Ik heb de monoloog PAAZ mogen opvoeren voor Solo Stories. Ze zochten een vrouw die een manisch-depressief persoon kon spelen en toen kwamen ze op de een of andere manier dus bij mij uit, haha. Maar dat was echt heel leuk om te doen. Ik ben inmiddels vier jaar lang maker en vaste presentator bij Rambam, een satirisch televisieprogramma van de NPO. Op NPO Radio 2 heb ik een eigen kleinkunstprogramma gehad en sinds twee jaar geef ik elke donderdag mijn mening over actuele onderwerpen bij De Nieuws BV van BNNVARA. Daarnaast maak ik al een paar jaar documentaireseries voor de VPRO over allerlei maatschappelijke onderwerpen, zoals de woningcrisis. Ik geef daarin mijn visie op belangrijke onderwerpen, vermengd met de nodige humor.”
En nu ook de derde editie van Vrouwejaars. Hoe is dit ontstaan?
“Ik had zelf de ambitie om meer de actualiteit te bespreken in mijn voorstellingen, maar dat bleek best lastig. Je begint namelijk een jaar van tevoren al bezig met schrijven, dus tegen de tijd dat je optreedt, loop je alweer achter de feiten aan. Ook had ik de behoefte om vaker mijn mening te geven, maar dan liever niet meer in mijn eentje. Om mij heen zag ik zoveel goede vrouwen die met humor hun visie geven op de actualiteit. Toen vroeg ik me opeens af: waarom zitten we al vijftig jaar met z’n allen naar alleen maar mannen te kijken tijdens de oudejaarsconference? Dus besloot ik Vrouwejaars op te richten, een terugblik op het afgelopen jaar, maar dan door vrouwen.”
En hoe heeft dat uitgepakt?
“We begonnen heel klein, met een paar optredens in Den Bosch en Utrecht. Dit beviel zo goed, dat we besloten om het grootschaliger aan te pakken. De VPRO heeft het in 2024 uitgezonden op televisie en dit jaar spelen we maar liefst 35 keer door het hele land. Het leuke is dat we inmiddels ook een soort vaste cast hebben. Sommige vrouwen doen al voor het derde jaar op rij mee, maar er zijn ook nieuwe gezichten bijgekomen. Het is gewoon een ontzettend leuke groep en het is geweldig om te zien dat er uit zoiets kleins zoiets moois is ontstaan.”
Gaat het alleen over vrouwendingen?
“We hebben het niet alleen maar over vrouwenonderwerpen, maar wel veel natuurlijk. Het is wel superactueel, omdat 2025 natuurlijk op allerlei fronten ‘Het jaar van de vrouw’ is geweest: abortus, vrouwenrechten, femicide. Ik vind het mooi dat alle vrouwen in onze groep de actualiteit vanuit een ander perspectief belichten. Het gaat over politiek, over het klimaat, maar er komen ook hele persoonlijke verhalen voorbij. Het gaat eigenlijk gewoon over menselijkheid en alles wat daarbij komt kijken, maar dan dus echt heel grappig.”
Hoe heb je die groep vrouwen samengesteld?
“Vera Marijt, die de muziek voor haar rekening neemt, en ik zijn de vaste gezichten. Daarnaast zijn er diverse vrouwen die samen met ons komen optreden. Ik ben echt zo trots op wat we samen neerzetten. Na zo lang solist te zijn geweest, is het erg mooi om te ontdekken hoe we elkaar omhoog tillen wanneer we samen op het podium staan. Tijdens een voorstelling staan we in de coulissen naar elkaar te kijken, lachen we om elkaar en moedigen we elkaar aan. Dat is zo gaaf om mee te maken. Ik krijg er elke keer weer een soort trots moedergevoel van. Het is superleuk om nieuwe vrouwen te ontdekken en een eer dat ze mee willen doen.”
Hoe verloopt het maakproces van zo’n voorstelling?
“We houden brainstormsessies en kiezen dan de thema’s die we aan bod willen laten komen. Daarna verdelen we die onder de vrouwen die meedoen. De één heeft het bijvoorbeeld over politiek en de ander over eenzaamheid. Mijn eigen thema dit jaar is borstkanker, want daar ben ik net van genezen. Aan de ene kant best een zwaar onderwerp, maar ik maak er ook wel weer veel grappen over. Tijdens mijn ziekte merkte ik dat er nog wel een taboe op rust, dat vrouwen het spannend vinden om bij zichzelf borstonderzoek te doen. Dat taboe wil ik heel graag opheffen, we moeten het hier gewoon over kunnen hebben en er grappen over kunnen maken. Mijn motto in het leven is dat je ook over de zware dingen moet kunnen lachen, zonder dat je het belachelijk maakt. Humor relativeert.”
Waarom moet iedereen naar Vrouwejaars komen?
Omdat je echt een unieke avond krijgt. Ik kom samen met Vera Marijt, Kiki Schippers, Vlamousse, Wina Ricardo (winnares Amsterdams Kleinkunstfestival 2025, red.) en Kim Schuddeboom naar Groningen. Wanneer zie je nou zoveel grappige vrouwen op één podium? En dan hebben we het ook nog eens over dingen die jou aangaan. Het wordt een avond vol herkenning en heel veel lachen.”
