Academic TakeRoot

Gedeelde muzikale taal die generaties en culturen verbindt

Op het eerste gezicht lijken country en soul twee verschillende muziekstijlen. Country wordt vaak geassocieerd met het platteland en witte muzikanten, terwijl soul voortkomt uit de Afro-Amerikaanse traditie van gospel en blues. Toch hebben beide genres veel gemeen. Ze vertellen verhalen over het leven, liefde en verlies, en gebruiken hun muziek om sterke emoties over te brengen. Verder delen ze ook de vaak behapbare teksten die zorgen voor muziek waar een breed publiek zich in kan herkennen. Al vroeg in de 20e eeuw begonnen country en soul elkaar te beïnvloeden. Ritmes en zangstijlen uit de blues en ragtime kwamen terecht in countrymuziek. In de jaren ’50 en ’60 was er een bewuste vermenging van de twee stijlen, vooral door artiesten als Ray Charles, die countryliedjes op een soulvolle manier zong. Dit leidde tot de ontwikkeling van ‘country soul’, een subgenre waarin elementen van beide stijlen samenkomen. Ook nu nog zijn er bands die deze mix toepassen. The Delines uit Oregon combineren verhalende country met warme klanken die doen denken aan de klassieke soul uit de jaren ’60. Hun muziek heeft invloeden van de legendarische Stax en Muscle Shoals studio’s, waar soul en country elkaar vroeger ook al ontmoetten. Dat een countryband uit Oregon als The Delines door soul beïnvloed is, is dus geen toeval. Countrymuziek overstijgt geografische en raciale grenzen, waarvan zij een uitstekend voorbeeld zijn. Dezelfde emotionele diepgang die country zo krachtig maakt, is ook de essentie van soul. Het is geen kwestie van toe-eigening, maar eerder van een gedeelde muzikale taal die generaties en culturen verbindt.

Amerikaanse folkmuziek is diepgeworteld in de culturele ontwikkeling van Amerika zelf. Toen het land vele en snelle veranderingen doorging in de 19e en begin 20e eeuw, voornamelijk doordat het ‘ouderwetse’ plattelandsleven zich steeds meer in ging ruilen voor een stedelijke cultuur en tegelijkertijd de massamedia op kwam en zich snel verspreidde door middel van kranten en de radio, werd er even gevreesd dat de folkmuziek zou gaan verdwijnen. Maar niets bleek minder waar, de muziek groeit en bloeit nog steeds! Amerikaanse folkmuziek als genre uit zich in subgenres, waaronder  ‘Western’, wat een combinatie is van traditionele Amerikaanse folkmuziek en popmuziek uit de 19e eeuw. In dit genre zijn de harmonica, de houtsnede, de banjo, de viool en de akoestische gitaar onderdeel van de belangrijkste instrumenten.

Westerse Folk wordt vaak vergeleken met het meer bekendere genre ‘country’, maar dit is zeker niet hetzelfde. Het betreft vaak een geromantiseerde versie van het westen van Amerika, en de liedteksten beschrijven vaak het leven op bijvoorbeeld de ‘range’, een specifiek gebied in de natuur van het westen van Amerika. Wat Dean Johnson’s muziek bijvoorbeeld bijzonder Westers maakt, is niet alleen de klank, maar ook zijn teksten in de nummers. De nummers zijn gewijd aan het Westerse leven. In deze nummers wordt bijvoorbeeld het stereotype cowboy gekarakteriseerd als een alleenstaande paardrijder die door de bergen en woestijnen trekt, terwijl het landschap van het Amerikaanse westen in de schijnwerpers staat.

Amerikaanse folkmuziek kan beschouwd worden als een van de oudste muziekstijlen in Amerika die zowel de geschiedenis als de diversiteit van de Amerikaanse samenleving sterk weerspiegelt. Terwijl folkmuziek eigenlijk al van Engeland afstamt en zodoende meegenomen is naar Amerika, heeft dit zich pas echt verder ontwikkeld door het land haar slavernijverleden en daarbij de invloed van Afrikaanse cultuur. Vanaf ongeveer 1830 tot zeker aan het begin van de 1900’s arriveerden er ook talloze immigranten uit Europese landen zoals Duitsland, Ierland en Italië maar bijvoorbeeld ook Polen, Hongarije en Rusland. Dit gemixt met Chinese immigratie naar Amerika wat ook plaatsvond, gaf elke nationaliteit en cultuur hun eigen inbreng aan de Amerikaanse muziekstijl. Interessant hierin is dat folkmuziek in de meeste gevallen bijna onbewust verscheen bij mensen, voornamelijk geleerd van familie en de plaatselijke gemeenschap. Tradities, gewoonten en kennis werden vooral mondeling of door voorbeelden doorgegeven aan elkaar, en kwamen later tot uiting in de muziek. Zeker het aspect van de plaatselijke gemeenschap komt duidelijk terug in de lyrics van Jaimee Harris toen zij tijdens de Corona lockdown besloot terug te blikken op haar verleden en sindsdien laat zien hoe haar geboorteplaats en familieachtergrond hun sporen op haar hebben achtergelaten, iets wat sterk doorwerkt in haar muziek.

Roots Rock is een muziekstijl die ontstond in de Verenigde Staten in de jaren 1960. Het combineert elementen van het toen nog redelijke nieuwe rock-‘n-roll met traditionele Amerikaanse muziekgenres zoals folk, country en blues. Deze stijl kwam op als reactie op de steeds meer commerciële en complexe muziek van die tijd. Artiesten wilden terug naar een eenvoudiger en eerlijker geluid.
De muziek in Roots Rock is vaak eenvoudig van opzet, met gebruik van akoestische instrumenten zoals gitaar, piano en mondharmonica. De teksten vertellen verhalen over het dagelijks leven. Dit maakt de muziek herkenbaar en toegankelijk voor een breed publiek.
Roots Rock is beïnvloed door verschillende muziekstromingen. De blues bracht emotie en ritme, country voegde het verhalende aspect toe en folk leverde sociaal bewuste teksten. Samen vormen deze elementen de basis van Roots Rock.
In de loop der jaren hebben verschillende artiesten bijgedragen aan de ontwikkeling van Roots Rock. Bob Dylan en The Band worden vaak genoemd als pioniers. Zij brachten albums uit die de kenmerken van Roots Rock duidelijk laten horen. Een hedendaagse artiest die binnen dit genre past, is Jerry Leger uit Canada. Zijn muziek bevat de typische elementen van Roots Rock: eenvoudige arrangementen, verhalende teksten en een mix van traditionele stijlen. Leger blijft trouw aan de oorsprong van het genre en brengt het op een moderne manier naar voren.

Amerikaanse folkmuziek is diepgeworteld in de culturele ontwikkeling van Amerika zelf. Toen het land vele en snelle veranderingen door ging in de 19e en begin 20e eeuw, voornamelijk doordat het ‘ouderwetse’ plattelandsleven zich steeds meer in ging ruilen voor een stedelijke cultuur en tegelijkertijd de massamedia op kwam en zich snel verspreidde door middel van kranten en de radio, werd er even gevreesd dat de folkmuziek zou gaan verdwijnen. Maar niets bleek minder waar, de muziek groeit en bloeit nog steeds! Folkmuziek kan beschouwd worden als een van de oudste muziekstijlen in Amerika die zowel de geschiedenis als de diversiteit van de Amerikaanse samenleving sterk weerspiegelt. Terwijl folkmuziek eigenlijk al van Engeland afstamt en zodoende meegenomen is naar Amerika, heeft dit zich pas echt verder ontwikkeld door het land haar slavernijverleden en daarbij de invloed van Afrikaanse cultuur. Vanaf ongeveer 1830 tot zeker aan het begin van de 1900’s arriveerden er ook talloze immigranten uit Europese landen zoals Duitsland, Ierland en Italië maar bijvoorbeeld ook Polen, Hongarije en Rusland. Dit gemixt met Chinese immigratie naar Amerika wat ook plaatsvond gaf elke nationaliteit en cultuur hun eigen inbreng aan de Amerikaanse muziekstijl. Interessant hierin is dat folkmuziek in de meeste gevallen bijna onbewust verscheen bij mensen, voornamelijk geleerd van familie en de plaatselijke gemeenschap. Tradities, gewoonten en kennis werden vooral mondeling of door voorbeelden doorgegeven aan elkaar, en kwamen later tot uiting in de muziek. Zeker het aspect van de plaatselijke gemeenschap komt duidelijk terug in de lyrics van Jaimee Harris toen zij tijdens de Corona lockdown besloot terug te blikken op haar verleden en sindsdien laat zien hoe haar geboorteplaats en familieachtergrond hun sporen op haar hebben achtergelaten, iets wat sterk doorwerkt in haar muziek.

De stad Portland, gelegen in de noordwestelijke staat Oregon, is een baken voor onafhankelijke muziek in de Verenigde Staten. Portland onderscheidt zich hierin van andere steden, omdat het niet per se wordt gedefinieerd door één genre, maar in plaats daarvan een breed scala aan muziekscenes omarmt. Mede hierdoor is de stad ook een broedplaats voor nieuwe creativiteit en een inspiratiebron voor artiesten.

Hoewel Portland de laatste tijd misschien vooral bekendstaat om zijn indierock, heeft de stad diepe muzikale wortels die nauw aansluiten bij soul- en countrymuziek. In de begindagen van het muzikale leven in Portland werd de basis van de jazzscene gelegd door pioniers uit de zwarte jazzmuziek. Dit was grotendeels te danken aan de komst van veel zwarte arbeiders, die hun eigen muzikale stijlen meebrachten. Door de vermenging van verschillende volksinstrumenten met snaarinstrumenten, kreeg de muziek van Portland een soort ‘rootsy kwaliteit’, een klank die nog altijd doorklinkt in de americana- en folk tradities.

Pas in de jaren 60 vonden soulvolle klanken echt hun plek in het muzikale hart van Portland. De lokale infrastructuur, waaronder tiener-dancehalls en kleine cafés van zelfstandige eigenaren, werd omgetoverd tot volwaardige muziekpodia. Deze plekken dienen als belangrijke sociale ontmoetingspunten en als broedplaatsen waar muzikanten ontdekt konden worden door regionale platenlabels. Jammer genoeg had de muziek, hoewel deze volledig bloeide in de regio van Portland, aanvankelijk slechts een beperkte invloed op nationaal niveau.

Dit dipje trok pas weer bij tussen 2007 en 2012, toen er verrassend veel americana-, folk-, country- en folkpopmuziek in de stad werd geproduceerd. Deze periode viel samen met de oprichting van The Delines in 2012, wat aangeeft dat deze genres toen behoorlijk aanwezig waren in de muziekscene van Portland.

Dean Johnson’s lokale scene in Seattle, Washington, kenmerkt zich als een ware muziek hub. Het is dan ook dat tot op de dag van vandaag dat de stad bruist van talloze lokale bands, opnamestudio’s, platenlabels en muziekpodia zoals Studio X (of zoals het vroeger was genoemd: Bad Animals), Jupiter Studio’s en Sub Pop. Elk van de drie zijn zeer actief in de genres van Indie Rock, Grunge en Hip-Hop en het is dan ook gelijk aan de laatste twee genres waar Seattle absoluut in uitblinkt. Beginnend uit een jazz gemeenschap in het begin van de 20e eeuw bleek Seattle al een toevluchtsoord te zijn voor rondreizende variétéshows. Dit zijn live optredens vol met zang, dans, komedie en acrobatiek die enorm populair waren in die tijd. Terwijl door al deze ‘invloeden van buitenaf’ de natuurlijke aard van de klassieke jazz muziek ook zodanig veranderde ontstond er in de 1950s een, wat we nu beschouwen als typische, ‘northwest sound’ door de ontwikkelingen van garagerock muziek en jazz welke steeds meer werd beïnvloed door het R&B genre zoals bij ‘Louie Louie’ van The Kingsmen. Enkele tientallen jaren later kreeg de garagerock, die in de jaren 1950 al een opmars maakte, pas echt een platform en werd in 1991 de term Grunge eraan gekoppeld. Hiermee was dan ook voornamelijk het maken van authentieke rock dat Grunge is benadrukt in tegenstelling tot de trends van de mainstream muziekindustrie in die tijd. Een interessant aspect om ook op te letten zijn de Cowboywalsen en ballades in Dean’s muziek.

In Toronto is de muziekscene zeer divers, met stijlen zoals folk, rock ‘n’ roll, hiphop, R&B, rootsrock, countryballads en jazz. Toronto staat oorspronkelijk bekend als ‘Choral Capital of North America’. Aan het begin van de twintigste eeuw bestonden er tal van diverse orkesten die in diverse grote steden optraden. De muziek van Canada is ook bijzonder door de kolonisatie: veel inspiratie is afkomstig van mensen die van Europa naar Canada zijn vertrokken, wat een hedendaagse impact heeft op de moderne muziek van Canada. Toronto is de thuisbasis van enkele van de oudste concerthallen en is een locatie voor de grote record labels van tegenwoordig. In Toronto is er ook een discoscene, waarin diverse genres worden gespeeld en ruimte wordt gecreëerd voor diverse subculturen. Dit biedt verschillende mensen met een achtergrond in bijvoorbeeld etniciteit, seksualiteit en gender de kans om dit te verkennen.

In Canada is rootsmuziek ook populair, maar het heeft wellicht meer tijd gekost om bekendheid te verwerven in vergelijking met de Verenigde Staten. In diverse gebieden in Canada werden rootsartiesten lange tijd niet erkend voor hun muziek en hadden zij weinig fans. In de vroege jaren 2000 voelden veel rootsartiesten in Canada zich niet goed vertegenwoordigd in de mainstream muziekmedia, en ze ervoeren ook teleurstelling over de mainstream countrymuziek van die tijd. Jonge geologen die naar een rootsband gingen, waren erg enthousiast over het concept van een heropleving van ‘old-time country’, ook wel bekend als ‘honky-tonk’. Specifiek Toronto kent ook een ‘busker’-cultuur, die voortkomt uit het bespelen van een orgeldraaier op straat in het Victoriaanse Engeland en zich nu in de stad manifesteert, waarbij muzikanten hun instrumenten op straat bespelen. Toronto staat daarnaast bekend om zijn concertcultuur. Een rapport uit 1906 toont aan dat het toen meest recente concertseizoen een van de meest indrukwekkende momenten in de geschiedenis van Toronto was.

Een singer-songwriter zoals Jerry Leger startte als soloartiest, wat aansluit bij de muziekcultuur van Toronto. De Canadese singer-songwriter Ron Sexsmith beschouwt Jerry Leger als een ‘survivor of the music industry’, wat aansluit bij een ideologie van muziek uit Toronto: het concept van ontevredenheid en het idee dat rootsmuziek opnieuw moet worden beleefd. Sexsmith vindt dat Leger sterk in zijn schoenen staat en succesvol is.

Texas heeft een lange geschiedenis van muziek waarin singer-songwriters een belangrijke rol spelen. Binnen deze traditie hebben vrouwelijke artiesten hun eigen positie ontwikkeld. Ze gebruiken muziek vaak om hun ervaringen en achtergrond te verwerken. Voor vrouwen in Texas betekent dat meestal dat hun teksten verbonden zijn met hun leefomgeving, familie, religie en sociale verwachtingen. Veel vrouwen groeien op in kleinere gemeenschappen waar traditionele rollen sterk aanwezig zijn. In hun muziek hoor je vaak thema’s terug als identiteit, persoonlijke strijd, en de verhouding tot hun directe omgeving. Deze thema’s zijn niet los te zien van de plek waar ze vandaan komen.

In Texas is er daarnaast een duidelijke cultuur van liveoptredens, kleine podia en sterke netwerken tussen artiesten. Voor vrouwelijke singer-songwriters biedt dat kansen, maar ook beperkingen. Ze moeten vaak extra moeite doen om serieus genomen te worden binnen een muziekscene die van oudsher door mannen wordt gedomineerd. Toch zijn er artiesten die zich daarin weten te positioneren.

Een voorbeeld is Jaimee Harris, afkomstig uit Hewitt, Texas. Deze kleine voorstad van Waco wordt gekenmerkt door de hechte, religieuze samenleving. Haar werk laat zien hoe een jonge vrouw, die zich af en toe los wil wurmen van de rigide tradities, een stem kan vinden in een staat als Texas. Net als andere vrouwelijke artiesten uit de regio, maakt zij gebruik van autobiografische elementen om thema’s als verslaving, herstel en relaties te verkennen. De muziek van deze vrouwen is dus sterk verbonden met de Texaanse cultuur en geschiedenis, maar geeft hier wel een eigen draai aan.