Moraal vreters
Door Sylvia Brouwer,
“Wie ihr es immer dreht, und wie ihr’s immer schiebt,
Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral“
Mijn liefde voor de muziek van Bertolt Brecht en Kurt Weill begon onverwacht. Ooit speelde ik in het Rotterdamse Luxor Theater een agent in de Driestuiversopera. Mijn bijdrage was verwaarloosbaar, toch nestelde de muziek zich in mijn hoofd. Wat Weill componeerde en Brecht schreef, schuurt, bijt en ontroert tegelijkertijd. Sindsdien ben ik verslaafd aan de talloze versies die er bestaan van het lied Die Moritat von Mackie Messer (Mack the knife). Grootheden als Frank Sinatra, Ella Fitzgerald en Robbie Williams zongen het, maar in het Duits raakt het me nog steeds het meest. Daar klinkt het rauw en eerlijk, alsof Mackie zelf naast je staat.
Dit theaterjaar voelt voor mij als een cadeautje. In de Stadsschouwburg mag ik maar liefst twee keer live genieten van deze muziek. Eerst met Opera Zuid, waar acteur Maarten Heijmans de rol van Mackie Messer vertolkt. Ik zag hem ooit in De Gelaarsde Poes van Theater Rotterdam: brutaal, charmant en gevaarlijk. De rol van Mackie lijkt hem op het lijf geschreven. Ik verheug me.
En dan de zinderende versie van Sven Ratzke. Ik geef het eerlijk toe: ik ben een beetje bevooroordeeld, misschien zelfs lichtelijk verliefd. Hij bezorgde me al twee keer kippenvel met zijn vertolkingen van David Bowie en Marlene Dietrich. Ratzke voert je mee naar het Berlijn van de jaren twintig. Ultieme vrijheid en wilde feesten, maar ook het naderende onheil van uitsluiting, oorlog en fascisme. De paralellen met nu zijn soms pijnlijk duidelijk.
Je kunt denken: wat moeten we met een stuk uit 1928, gebaseerd op een opera uit 1728? Maar juist in een tijd van toenemende polarisatie en groeiende ongelijkheid voelt de Driestuiversopera verrassend actueel. Het stuk was destijds immens populair, werd verboden door de nazi’s en legt tot op de dag van vandaag de hypocrisie van moraal en macht genadeloos bloot. Ook nu is het hard nodig onze vrijheden te beschermen en ons uit te spreken tegen onrecht.
Voor mij bewijst het vooral dit: kunst is geen luxe. Het is broodnodig. Wanneer verdeeldheid en haat steeds luider klinken, is het verleidelijk de ogen te sluiten. Dan heeft kunst een onmisbare taak. Ze verbindt, ze prikkelt, ze houdt ons wakker. Vrijheid is nooit vanzelfsprekend.