Remko Vrijdag over Vrijdag Doemsdag

Vrijdag Doemsdag was dé verrassing van het afgelopen seizoen. “Een geweldig solodebuut”, kopte NRC boven een vijfsterrenrecensie en ook de andere persreacties waren super enthousiast. Remko Vrijdag trekt je zijn absurdrealistische universum in met een mix van cabaret, toneel en kleinkunst en introduceert tegelijk een nieuw genre: de einde-der-tijden-conference. Want de mensheid is uitgestorven, maar onze oud-Vliegende Panter is op de een of andere manier de dans ontsprongen. Hoe? Dat hoor je als je een kaartje hebt voor deze post-apocalyptische tragikomedie, waarin Vrijdag vertelt, grapt en zingt over hoe we het met z’n allen zo ver hebben laten komen. In SPOT Magazine licht hij alvast een tipje van de sluier op. 

“Eigenlijk gaat Vrijdag Doemsdag over wat mij al jarenlang bezighoudt: de klimaatcrisis. Of beter gezegd: klimaatramp, want dat is het inmiddels. Alles staat tegenwoordig met elkaar in verbinding. Intensieve veehouderij, biodiversiteit, ontbossing, klimaatverandering, de verspreiding van infectieziektes: met het ene probleem haal je ook het andere op je hals. Dat werd tijdens de coronacrisis maar weer eens duidelijk. Natuurlijk waren er vroeger ook pandemieën, maar ik denk niet dat zo’n virus zich honderd jaar geleden zo snel over de wereld had kunnen verspreiden. Ik vond dat een soort van gekke eyeopener. Ik dacht: ik kan nu weer een hele grappige cabaretvoorstelling bedenken, met allemaal leuke typetjes en sketches, maar misschien moet ik gewoon eens ruimte maken voor een serieuzere insteek, een voorstelling over wat mij echt bezighoudt. Met het risico dat mensen iets minder hard lachend de zaal uitrollen. Hoewel de lach er bij mij uiteindelijk toch wel in komt. Dat de mensheid na een pandemie is uitgeroeid en ik de enige overlevende ben, leek me een mooi uitgangspunt. Dan kun je reflecteren op ons bestaan.”

De Volkskrant noemde het een mix van zotheid en wakker schudden. Kun je je in die woorden vinden?
“Mijn ambitie was om de juiste balans tussen ernst en luim te vinden. Volgens mij is dat goed gelukt en ik ben ook heel blij om dat terug te lezen in recensies. Bij de voorstellingen die ik met Martine en daarvoor met De Vliegende Panters maakte, was ik gewend dat de lach vanuit de zaal de motor was. Omdat dit mijn eerste solo is, was dit een goed moment om eens uit een ander vaatje te tappen. Dat was bij de eerste try-outs best spannend. Vinden ze het wel leuk? Krijgen ze alles wel mee? Maar toen ik na de première de recensies las, dacht ik: Ja dus!”

Je zei net dat de klimaatcrisis jou altijd al bezighield. Beperkt zich dat tot thuis netjes je afval scheiden, minder vlees eten en niet vliegen of zit jij binnenkort ook op de A12?
“Nou, sterker nog: ik heb er al gezeten.”

En? Weggesleept?
“Nee, op een gegeven moment kwam er zo’n door de wol geverfde activist die zei: ‘Er is nu drie keer door de politie gewaarschuwd om weg te gaan. Geef je daar geen gehoor aan, dan kunnen ze je arresteren en heb je de keuze om mee te werken of je te laten wegslepen.’ Ik ben gewoon netjes meegelopen, zo’n held ben ik nou ook weer niet. Afval scheiden doe ik inderdaad nog braaf, hoewel ik heb begrepen dat het eigenlijk geen zin heeft, want ook in plastic recycle land is het crisis. We zijn opgegroeid met de slogan ‘Een beter milieu begint bij jezelf’. Onzin natuurlijk. Een beter milieu begint bij de grote vervuilers. Laten die maar dokken.”

Je zingt in de voorstelling: ‘Ik kon niet wachten op wat de toekomst brengen zou, maar die kwam niks brengen. Die kwam alleen maar wat halen.’ Waar doel jij dan op?
“Het is eigenlijk een lied met twee lagen. Letterlijk gaat het over een herinnering aan een reünie van oud-klasgenoten. Als je elkaar dan als begin-vijftigers weer ontmoet, hoor je wat er van iedereen is geworden. Dat kunnen mooie verhalen zijn, maar ook de eerste sterfgevallen en ziektes waar sommigen mee te dealen hebben komen voorbij. Dat is een heel ander gevoel dan toen je als achttienjarige de schooldeur achter je dichtdeed. Mijn generatie is volwassen geworden in de jaren negentig. Dat was volgens mij de beste tijd op de beste plek ter wereld. De Berlijnse muur was gevallen, de wereld leek ‘af’, de toekomst was van goud. Nu denk ik vaak: wacht even, misschien hebben we het hoogtepunt al gehad en wordt het vanaf hier alleen maar minder. Daar gaat het lied ook over.”

Jij hebt kinderen van in de twintig. Maak je je zorgen om hun toekomst? Of is er ook reden tot optimisme?
“Ik vind het eerlijk gezegd moeilijk om optimistisch te zijn over de toekomst. Toch zie ik bij mijn kinderen en bij veel andere jongeren een raar soort veerkracht die je als je twintiger hebt. Natuurlijk maken zij zich ook zorgen en heb ik stille hoop dat zij de generatie zijn die het anders gaan doen. Maar aan de andere kant willen ze ook reizen, in het vliegtuig stappen om te gaan backpacken in Azië, de wereld ontdekken en gewoon lol hebben, zoals wij dat ook hebben gedaan. Dus wie ben ik om ze dat kwalijk te nemen?”

Oké, genoeg over de serieuze kant. Want er wordt ook heel veel gelachen, bijvoorbeeld om alle rake imitaties van BN’ers die ook in deze voorstelling weer langskomen. Wat is hun rol?
“In de voorstelling heb ik mij teruggetrokken in het theater, waar ik mij verschuil voor de gevaren die nog op de loer liggen in de buitenwereld. Elke week ga ik op rooftocht om bij de verlaten supermarkten blikvoer in te slaan. Verder rest mij als laatst levende mens alleen nog mijn verbeelding. Dus vermaak ik mezelf met een kapotte radio en een tv met alleen maar sneeuwbeeld, waarop zogenaamd bekende mensen te horen en te zien zijn, zoals Jeroen van Inkel, Jaap van Dissel, Maarten van Rossem, Jules Deelder en Geert Wilders. Die karakters gebruik ik om terug te kijken op de apocalyps: wat is er nou precies gebeurd? En hoe?”

Heb je behalve de geweldige recensies ook reacties gekregen van Martine Sandifort en je voormalig mede-Vliegende Panters?
“Ja, zeker. Oud-Panter Rutger de Bekker heeft de muziek geschreven voor de voorstelling. Diederik vond het ook heel erg goed. Die zei: “Je denkt dat je naar cabaret gaat, maar het is gewoon theater.” Wat hij als compliment bedoelde voor alle duidelijkheid. En Martine was ook heel enthousiast. De reacties die ik krijg, voelen echt als een aanmoediging. Dat ik op het goede spoor zit en gewoon op dit pad moet doorgaan.”