Interview met de nieuwe Artist in Residence: Fuse

Fuse is komend seizoen de nieuwe SPOT Artist in Residence. Daarmee wordt de huisband van Podium Klassiek ook een beetje onze huisband. De zes topmusici – strijkkwartet, contrabas en percussie – schakelen moeiteloos tussen oude en nieuwe klassieke muziek, jazz, minimal music, pop of waar ze ook maar zin in hebben. Eigenlijk combineert Fuse het beste van twee werelden: de precisie van klassieke muziek en de vrijheid van improvisatie. Op het podium vertaalt zich dat in verrassende en meeslepende concerten die het ene moment opzwepend zijn, het andere ontroerend en intiem.

In maart speelde de groep een uitverkochte Kleine Zaal van De Oosterpoort ondersteboven met onder meer muziek van het veelgeprezen album Mikrokosmos uit 2024. Voor de drie concerten die Fuse als Artist in Residence bij SPOT geeft, werken de musici samen met artiesten uit verschillende muziektradities: de Griekse sopraan Aphrodite Patoulidou, theatermaker en operettefenomeen Steef de Jong, het veelzijdige koor Boeuf Majeur en de Israëlische mandolinewereldster Avi Avital. Een uitgelezen kans dus om deze superformatie in al haar verschillende hoedanigheden te ervaren. Geen concert wordt hetzelfde, maar één ding is zeker: je wordt verrast, geraakt en op het puntje van je stoel gezet.

Onze redactie sprak met celliste Mascha van Nieuwkerk en violiste Julia Philippens, die met de in Groningen opgegroeide violiste Emma van der Schalie in 2012 de aftrap gaven voor het muzikale avontuur van Fuse. Altviolist Adriaan Breunis, contrabassist Tobias Nijboer en percussionist Daniel van Dalen kwamen niet veel later aan boord.

Mascha: “We hebben elkaar ontmoet op het conservatorium in Amsterdam. Julia studeerde op de jazzafdeling, Emma en ik volgden een klassieke opleiding, maar alle drie hadden we de wens om muziek te spelen die zich niet in hokjes laat vangen. Muziek waar we warm en enthousiast van worden: klassiek, pop, jazz, noem maar op. In Club 8 organiseerden we eigen avonden, daar kon echt alles. Tijdens de drie concerten die we bij SPOT doen, gaan we weer een beetje op zoek naar de rafelrandjes van de begindagen.”
Julia: “Op de jazzafdeling miste ik het om klassieke muziek te spelen. Aan de andere kant was ik juist jazz gaan studeren omdat ik op zoek was naar vrijheid en ruimte voor improvisatie. Ik vond het ook gewoon stoerdere muziek. Met Fuse laten we die twee werelden samensmelten. We spelen muziek die we zelf heel erg tof vinden en er is ruimte om nieuwe dingen te doen en allerlei spannende samenwerkingen aan te gaan. Je kunt ook niet zomaar een label op Fuse plakken.”

Toch worden jullie vaak in de klassieke hoek gezet.
Julia: “Ik snap dat in hokjes denken wel, dat is lekker duidelijk, maar we spelen natuurlijk veel meer dan alleen muziek van klassieke componisten. Ik denk dat het fiftyfifty is. De componisten die speciaal voor onze bezetting nieuw werk schrijven, laten zich inspireren door allerlei soorten muziek. Joey Roukens is een goed voorbeeld. Hij schrijft veel voor het Concertgebouworkest, maar is ook groot fan van Duke Ellington en heeft lang in een rockband gespeeld. Kun je hem dan een klassieke componist noemen?”

Jullie eerste concert in november is met de Griekse sopraan Aphrodite Patoulidou. Hoe is zij op jullie pad gekomen?
Mascha: “Aphrodite is een protegé van de Canadese sopraan en dirigent Barbara Hannigan, een van onze grote helden. Ik hoorde haar voor het eerst tijdens een concert van Barbara en dacht gelijk: wow! We werken vrijwel nooit met zangers, maar wat Aphrodite deed was verpletterend. Bij ieder lied dat ze zingt, lijkt het bijna alsof ze transformeert. Vandaar ook de ondertitel van het programma: Metamorfose. Bij Aphroditem klinkt een lied van Strauss ook even natuurlijk en geloofwaardig als een lied van Zappa.”
Julia: “Aphrodite kan het publiek met één gebaar volledig inpakken. Ze kruipt helemaal in de huid van een personage en gaat op zoek naar het gevoel achter een lied. En wij als Fuse gaan mee in die gedaantewisselingen. Ik heb haar onlangs nog live gezien, van heel dichtbij, want ik zat tussen het orkest. Wat er dan gebeurt… Ze betovert mensen echt, het is bijna witchcraft. Natuurlijk zijn er ook liederen waarbij dat theatrale juist níet nodig is. Dan draait alles om de stem en moet je als luisteraar je ogen sluiten en je oren het werk laten doen. Ook dat kan Aphrodite razendknap. Laatst was ik met haar in gesprek en kwam ze met een lied van jazz-zangeres Sarah Vaughan: ‘Ja, ik weet het, de setlist is eigenlijk al vol, maar dit wil ik ook heel graag zingen.’ Dan denk ik: yes! Zo’n zwoele jazzsong naast Strauss, Schubert en Zappa, dat is geweldig toch?”

Afterlife, het programma dat jullie in januari brengen met Steef de Jong en koor Boeuf Majeur, klinkt bijna als muziektheater.
Mascha: “Die kant gaat het ook wel op. Het wordt een soort theatrale clubavond. Boeuf Majeur is een jong, avontuurlijk en superveelzijdig koor dat we nog kennen van onze begintijd in Club 8. Steef de Jong is een fantastische theatermaker en vooral bekend om zijn ingenieuze pop-updecors. Hij weet in zijn voorstellingen bepaalde onderwerpen zo aan te stippen dat je het ene moment keihard moet lachen, het andere bijna moet huilen. Afterlife wordt een heel bijzonder programma, dat muzikaal varieert van minimal music tot droogkomische operette. Het verhaal begint bij het einde, met een requiem. Om dat soort muziek te spelen, was voor ons een droom.” Julia: “Afterlife wordt echt groots en meeslepend, om het maar even in Steef de Jong-termen uit te drukken.”

En het laatste concert, met Avi Avital?
Julia: “Avi is natuurlijk een grote naam in de klassieke muziek, maar eigenlijk kun je hem, net als Fuse, niet in een hokje plaatsen. Hij heeft cd’s opgenomen met werk van Bach en Vivaldi, maar hij speelt ook folk, jazz, klezmer, Balkanmuziek, noem maar op. Daarnaast wordt er veel muziek speciaal voor hem geschreven, bijvoorbeeld door de Britse componist David Bruce, een van zijn én onze helden. Bij Podium Klassiek hebben we weleens met hem samengespeeld en ik zie er echt naar uit om dat weer te doen. Hij zit ook vol superleuke ideeën.”
Mascha: “Het concert met Avi wordt een reis langs verschillende landen en continenten. We duiken de barokhoek in, je hoort Oost- Europese muziek – van Bartók bijvoorbeeld, een gedeelde liefde – en we spelen een stuk van de wereldberoemde cellist Giovanni Sollima. Daarnaast slaan we met een werk van de Syrische klarinettist en componist Kinan Azmeh, een goede vriend van Avi, een brug naar de Arabische muziek.”

Zit er in al die verscheidenheid ook een rode draad?
Julia: “Ik denk de uitdaging en het experiment. Of nee, misschien is de echte rode draad de
bereidheid van iedereen om jezelf helemaal open te stellen en opnieuw uit te vinden. Dat je tijdens een samenwerking niet ieder je eigen ding doet, maar één plus één ook echt drie wordt. Dat werkt heel verrijkend en is eigenlijk het allerleukste dat er is.”
Marscha: “Tegelijk zijn het ook drie totaal verschillende avonden. We willen het publiek verrassen met van alles en nog wat. Het concert met Aphrodite heeft een soort spannende, nachtelijke vibe. De avond met Steef en Boeuf Majeur wordt denk ik heel romantisch en intens. En de samenwerking met Avi heeft alles in zich voor een sprankelend en mega-aanstekelijk concert.”

Even heel wat anders: jullie hebben onlangs ons koninklijk paar vergezeld tijdens een staatsbezoek aan Kenia. Hoe gaat zoiets? En hoe was het?
Julia: “We werden gebeld door een vertegenwoordiger van het koningshuis. Of we zin hadden om langs te komen voor een gesprek op Noordeinde. Zij kijken blijkbaar ook naar Podium Klassiek, want ze waren heel goed geïnformeerd over wie wij zijn en wat we doen. Vooraf was er discussie of we het, gezien de situatie in Kenia en de ophef over het bezoek, moesten doen, maar ik denk dat het uiteindelijk een hele leerzame ervaring is geweest. We hebben met lokale inwoners kunnen spreken en natuurlijk hebben we met Keniaanse muzikanten gespeeld. Die verbinding, het slaan van culturele bruggen, is heel belangrijk. Als we ooit de kans krijgen zouden we graag een keer teruggaan en ook artiesten willen uitnodigen om met ons samen te spelen in Nederland. Dus wie weet…”

Maar eerst zijn jullie een jaartje de ‘huisband’ van SPOT. Hebben jullie eigenlijk iets met Groningen?
Julia: “Nou, een aantal van ons zeker. Emma komt oorspronkelijk uit Groningen en heeft hier op de middelbare school gezeten. Tobias, onze contrabassist, heeft aan het Prins Claus Conservatorium gestudeerd. En mijn geliefde komt ervandaan. Gisteren fietste ik door Groningen en dan valt het mij, als Amsterdammer, direct op wat een jonge, relaxte stad het is. Het klinkt misschien stom, maar daar word ik blij van.”