Dunja Jocić over Afternoon of a Nymph

Choreograaf en artistiek leider Dunja Jocić (Belgrado, 1978) begon pas op haar vijftiende ‘per ongeluk’ met dansen. Na successen te hebben gevierd bij dansgezelschappen als Club Guy & Roni en Emio Greco switchte ze naar een carrière als choreograaf. In 2021 ontving Jocić de VSCD Zwaan voor meest indrukwekkende dansproductie van het seizoen voor De Panter. Haar nieuwe voorstelling is een bewerking van Prélude à l’après-midi d’un faune, een ballet dat de legendarische danser en choreograaf Vaslav Nijinski in 1912 maakte voor de Ballets Russes en dat bij de première het publiek in het deftige Parijse Théâtre du Châtelet schokte vanwege de onorthodoxe dans en expliciete erotiek.

Je bent op je vijftiende in Nederland terechtgekomen. Hoe is dat gegaan?
“Een vriend van mij vertelde over audities aan de Rotterdamse Dansacademie en daar was ik wel in geïnteresseerd. Servië was net uit de oorlog, het land zat nog onder sancties en weggaan was moeilijk. Als je geen goede connecties had binnen de ambassade moest je met je tentje een paar nachten voor het ambassadegebouw bivakkeren voordat je aan de beurt was. Ik zag dat totaal niet zitten, maar die vriend wilde het gelukkig wel voor mij doen en zo kon ik naar Nederland komen. Ik had geen enkele verwachting toen ik hierheen kwam, maar ik slaagde voor de auditie, maakte hier mijn school af en startte mijn danscarrière. Voor mijn werk verhuisde ik veel, maar ik bleef steeds weer terugkeren naar Nederland. En dus ben ik hier uiteindelijk gebleven.”

Je bent op zeker moment gestopt met dansen en je gaan focussen op choreograferen. Was het moeilijk om te stoppen met dansen?
“Ondanks dat ik dus eigenlijk best laat gestart ben als danseres, heb ik toch behoorlijk wat kilometers gemaakt. Zo intensief als ik heb gedanst, is niet alleen lichamelijk en technisch heel zwaar, maar zeker ook geestelijk. Je hebt er al je concentratie en focus voor nodig. Boven een bepaalde leeftijd is dat eigenlijk niet meer haalbaar. Je kunt niet dansen tot je zestigste. Nou ja, het zou misschien wel kunnen, maar waarschijnlijk neemt niemand je meer aan. Als danser heb je dus een soort van vervaldatum. Veel mensen in de danswereld stoppen echt op hun hoogtepunt, rond hun veertigste, zodat ze daarna nog een andere carrière kunnen starten. Ik was aan het einde van mijn danscarrière ook al bezig met choreografie, dus dat liep eigenlijk vlekkeloos in elkaar over.”

Heb je ook een studie choreografie gevolgd?
“Nee, ik ben het gewoon geworden. Eigenlijk doen dansers bijna nooit een opleiding als ze choreograaf willen worden. Die studie volg je waarschijnlijk alleen als je jong bent en zelf geen danscarrière ambieert. Het is best lastig om ertussen te komen als choreograaf, tenzij ze jou al kennen. De ervaring en kennis die ik tijdens mijn dansleven heb opgedaan, hebben ervoor gezorgd dat ik deze carrièreswitch kon maken. Wanneer je bij een gerenommeerd dansgezelschap hebt gezeten, word je als choreograaf sneller serieus genomen. Dat heeft dus mij ook zeker geholpen.”

Vertel eens iets over je nieuwe voorstelling Afternoon of a Nymph.
“Ik wilde al tijden een bestaand stuk bewerken en dat tegen het licht van de huidige tijd houden. Wat kan zo’n werk ons nu vertellen? Het originele ballet van Vaslav Nijinsky uit 1912 heet Prélude à l’après-midi d’un faune, werd gedanst op muziek van Claude Debussy en duurde slechts tien minuten. Dit stuk gaat uit van het perspectief van de faun – een mythische bosgod, half mens en half geit – die droomt over de nimfen die om hem heen dansen. Bij mij staat de nimf centraal, als iemand die kijkt en betekenis geeft. Daarmee verschuift de machtsverhouding en stel ik de vraag wie het narratief bepaalt. Jonathan Bonny heeft de muziek van Debussy herschreven en we werken met spijkerbroekenmerk G-STAR samen voor het ontwerp van de kostuums.”

Waarom heb je gekozen voor het perspectief van de nimf?
“Alle klassieke balletvoorstellingen werden gemaakt door mannen. Ik wilde mijn eigen visie geven op een beroemd stuk. Al heel lang voel ik dat we in een wereld leven die niet gebouwd is op of voor vrouwen. Kijk maar naar bijvoorbeeld medicijnen, die grotendeels gericht en getest zijn op mannen. Veel systemen en producten zijn ontworpen vanuit mannelijke lichamen, gedrag en behoeften. Gereedschappen zijn bijvoorbeeld niet ontworpen voor de meestal kleinere vrouwenhanden. Zo zijn er talloze voorbeelden. Ik ben geen gepassioneerd feministe, ik ben niet anti-man, maar ik denk wel dat we meer gelijkheid kunnen en moeten creëren. Daarom wilde ik dus ook niet de blik van de man portretteren, maar juist die van de vrouw.”

Hoe ga jij te werk bij de creatie van een nieuw stuk?
“Ik ben altijd al veel bezig met onderwerpen als sterfelijkheid of de tijd die snel voorbijgaat. Bij het maken van mijn voorstellingen probeer ik die onderwerpen te behandelen, ze beter te begrijpen, zonder dat ik met een antwoord of oplossing kom. Als ik begin heb ik nog geen concreet idee hoe het er uiteindelijk uit komt te zien. Ik heb wel een soort van framewerk en verzamel daarbinnen alle elementen die ik nodig heb. Ik heb slechts een week of vijf om een stuk zo te krijgen dat iedereen op de juiste manier in zijn of haar rol zit. Op een gegeven moment kom ik op een punt dat ik moet kiezen welke kant ik opga met een voorstelling. Ik heb dan allemaal beelden in mijn hoofd van hoe het eindresultaat zou kunnen worden. Dat keuzemoment is het engste en tegelijkertijd het meest opwindende moment. Ik vind het heel fijn om tijdens mijn creatieproces een fout te maken, want vaak zit in die fout de sleutel naar de richting die ik op moet gaan. Ik sta dus heel erg open voor het maken van fouten.”

Hoe is het stuk ontvangen in Duitsland, waar het al te zien is geweest?
“We hebben meermaals een kortere versie van een half uur in het Stadstheater Osnabrück gespeeld en daar werd het enorm goed ontvangen. We waren iedere avond uitverkocht en dat in een theater met duizend stoelen! We hopen natuurlijk dat het Nederlandse publiek het net zo positief zal ervaren.”